Mediator

Inhoudelijk over mediator

De relatie tussen mediator en cliënt (wetenschappelijk)

Mediatie is een steeds meer gebruikte manier van geschillenbeslechting. Dit is begrijpelijk, aangezien mediatie een aantal voordelen heeft ten opzichte van traditionele conflict oplossingen, zoals arbitratie en onderhandelingen. Ook is mediatie goedkoper, minder formeel en flexibeler dan arbitratie. In onderzoek naar de factoren die mediatiesucces bepalen, werd de positieve relatie tussen cliënt en mediator, door zowel mediators als hun cliënten als belangrijkste factor tot succes genoemd. Door dit goede, wederzijdse gevoel in mediatie te creëren, ontstaat er namelijk een positieve, open en coöperatieve relatie tussen de mediator en cliënt. Hiermee wordt gewaarborgd dat de cliënt bereid is om eerlijk en open te communiceren, waardoor de mediator samen met de cliënten tot een beter akkoord kan komen. Aangezien het creëren van een goede band met een cliënt praktisch ook erg makkelijk en goedkoop is om toe te passen, is het onderzoek naar de ontwikkeling van een positieve relatie ook van groot belang voor de mediatie praktijk.

Emotionele Intelligentie
Conflicten gaan zelden zonder emotie gepaard. Dit betekent dat mediators ook regelmatig met sterke emoties in contact komen. In de praktijk blijken emoties tijdens mediatie en hun consequenties voor mediators echter niet altijd voldoende aandacht te krijgen. Hoewel er een grote diversiteit aan trainingen voor mediators is, wordt er in deze trainingen nog onvoldoende aandacht besteed aan hoe mediators in de mediatiepraktijk met emoties kunnen omgaan. Dit kan een probleem opleveren, omdat de aanwezigheid van emoties in conflict betekent dat een mediator in staat moet zijn met deze emoties om te gaan. Zo kan een mediator er bijvoorbeeld voor kiezen tijdens een mediatie waarin de emoties hoog oplopen, deze emoties te bespreken voordat er verder wordt gegaan met de onderhandelingen.

Een construct dat over de omgang met emoties gaat, is emotionele intelligentie (EI). Emotionele intelligentie is de capaciteit om emoties zowel in jezelf als in anderen te identificeren, begrijpen, reguleren en te gebruiken. Zoals uit de definitie al blijkt, stelt emotionele intelligentie mediators dus in staat om emoties sneller te herkennen en te begrijpen, en emoties te gebruiken zodat situaties in hun voordeel spelen. In onderzoek naar emotionele intelligentie (EI) werd gevonden dat mediators met hoge EI op een aantal belangrijke manieren van mediators met lage EI verschilden. Hoge EI mediators gebruikten over het algemeen meer actieve oplossingen die aanstuurden op wederzijdse compromissen, terwijl lage EI mediators een meer passieve aanpak hadden en vooral gericht waren op het stoppen van het conflict en daarmee niet alle onderliggende problemen aanpakten. Een mogelijke verklaring voor de passiviteit van lage EI mediators is, dat lage EI mediators emoties, zoals vijandigheid, afleidend vinden. Mogelijk zijn ze onzeker over hoe met deze emoties om te gaan, waardoor ze de emoties links laten liggen en niet actief aanpakken. Daarnaast werd er gevonden dat mediators met hoge EI beter zullen zijn in het opvangen van subtiele emotionele cues en daardoor een accurater beeld vormen dan lage EI mediators. Ook zullen zij gemakkelijker emoties van de partijen manipuleren om naar een bepaalde uitkomst toe te werken. Bovendien bleek uit onderzoek dat hoge EI mediators meer strategieën gebruikten die rapport en vertrouwen verhogen dan lage EI mediators.

Samenvattend werd er dus gevonden dat hoge EI mediators emoties beter aanpakken, meer mediatiesucces hebben en meer rapport ondersteunende technieken gebruiken dan lage EI mediators. In andere woorden, hoge emotionele intelligentie is gerelateerd aan het ontwikkelen van een positieve band tussen mediator en cliënt.

Emotie Intensiteit

(Negatieve) Emoties, zoals boosheid en interpersoonlijke vijandigheid, kunnen vaak aanwezig zijn tijdens mediatie, omdat/aangezien mediatie een manier van conflict oplossing is. Maar tijdens een mediatieproces kunnen ook positieve emoties aanwezig zijn. Denk bijvoorbeeld aan een over enthousiaste cliënt die zo sterk gelooft in zijn/haar eigen oplossingen dat ze amper openstaat voor de inbreng van anderen.

Naast dit verschil in valentie (positieve versus negatieve emoties), kunnen emoties ook verschillen in intensiteit tijdens een mediatieproces. Dit wordt emotie intensiteit genoemd. Emotie intensiteit zegt iets over de consistentie en sterkte van de aanwezigheid van bepaalde emoties tijdens een situatie/mediatie, en gaat niet over eenmalige, intense uitbarstingen van emoties. Als een emotie zoals nervositeit voortdurend aanwezig is, dan is er sprake van hoge emotie intensiteit van nervositeit. Is de emotie bijna nooit aanwezig, dan is er sprake van lage emotie intensiteit. Aangezien emoties consistent aanwezig kunnen zijn tijdens een mediatieproces, is het voor succesvolle mediatie uitkomsten/het mediatiesucces belangrijk om te weten wat de effecten van intense emoties op het mediatieproces zijn. Zo is er gevonden dat in hiërarchische werkconflicten dat erkenning van vijandigheid positief aan de perceptie van mediatie effectiviteit is gerelateerd.

Belangrijker voor het huidige onderzoek is dat bij een gebrek aan erkenning van de emotie van de cliënt, de cliënt het nut van mediatie niet in ziet. Slechts nadat de emoties worden erkend door de mediator (en de andere partij), kan mediatie succesvolle resultaten opleveren. In onderzoek naar de gevolgen van hoge interpersoonlijke vijandigheid op het creëren van een akkoord, werd er daarnaast gevonden dat vijandigheid het bereiken van een akkoord op drie manieren ondermijnd. De objectiviteit wordt geschaad, omdat de partijen vertrouwen in elkaar verliezen, de brede aandacht voor het probleem verplaatst zich naar het specifieke gedrag dat de boosheid oproept, en ten slotte verandert vijandigheid het doel tot een akkoord te komen, zich in wraak nemen op de ander.

Hoge emotie intensiteit verkleint op deze drie manieren dus de kans dat mediatiesucces wordt bereikt. De focus verschuift zich van het akkoord naar het conflict tussen de cliënten, waardoor het succes van het akkoord verkleind wordt. Ten slotte, verhoogt vijandigheid de mate van weerstand, wat op zijn beurt het probleem oplossende proces onmogelijk maakt. Daarom wordt er verwacht dat emotie intensiteit negatief gerelateerd is aan mediatiesucces. Al met al, kan hieruit geconcludeerd worden dat emotie intensiteit van negatieve invloed is op mediatie effectiviteit.

Conclusie

De wetenschappelijke literatuur biedt dus drie praktische handvatten om de effectiviteit van mediators te vergroten. Mediators kunnen om hun effectiviteit vergroten door actief te werken aan de relatie met de cliënten, zijn/haar emotionele intelligentie te vergroten en (daarmee) beter om te leren gaan met hoge emotie intensiteit.