Vlaams 
Deutsch 
English 
Als werkgever kom je dagelijks in contact met veel verschillende soorten mensen. Een belangrijke vraag daarbij is: hoe kun je inspelen op iemands behoeften zodat hij of zij het beste uit zichzelf kan halen? Ongeveer 2,5% van de Nederlandse bevolking is hoogbegaafd, dat zijn zo’n 430.000 mensen. De kans is dus groot dat je als werkgever te maken krijgt met iemand die hoogbegaafd is. Hoogbegaafdheid kan voor werknemers een kracht zijn, maar wanneer er niet goed op ingespeeld wordt kan het ook een valkuil worden voor werknemers.
Met een IQ van 130 of hoger wordt iemand hoogbegaafd genoemd, bij een IQ van 145 of hoger is iemand extreem hoogbegaafd. Hoewel hoogbegaafdheid vaak gezien wordt als een gave, kan het ook uitdagingen met zich meebrengen. Het is belangrijk om je als werkgever bewust te zijn hiervan, zodat je hier goed op kan inspelen.
Hoge verwachtingen
Hoogbegaafde mensen worden vaak al op jonge leeftijd bestempeld als ‘intelligent’ of ‘slim’. Dit komt doordat ze vroeg beschikken over een uitgebreide woordenschat, snel verbanden leggen en moeiteloos kunnen schakelen tussen verschillende taken. Bovendien behouden ze vaak het overzicht in complexe situaties, wat hen opvallend volwassen kan doen overkomen. Echter kan dit label onbewust leiden tot de overtuiging dat fouten maken een bedreiging vormt voor hun zelfbeeld. Hierdoor kunnen ze moeite hebben met het omgaan met tegenslagen, omdat die hun gevoel van eigenwaarde of competentie onder druk zetten. Wanneer je je hele leven een bepaald beeld van jezelf hebt gehad, kan het confronterend of beangstigend zijn als dat beeld begint te wankelen.
Vaardigheidsontwikkeling
Hoogbegaafde mensen leren vaak snel en doorlopen schoolvakken met relatief weinig moeite. Dit komt mede door hun sterke geheugen en hun natuurlijke nieuwsgierigheid, waardoor ze informatie gemakkelijk opnemen en verbanden snel doorzien. De schoolperiode is een belangrijke fase waarin mensen essentiële vaardigheden ontwikkelen, zoals doorzettingsvermogen, leerstrategieën en omgaan met tegenslagen. Wanneer deze periode echter weinig uitdaging biedt, zoals bij sommige hoogbegaafde leerlingen, kan het zijn dat deze vaardigheden minder worden aangesproken en daardoor minder ontwikkeld zijn. Dit betekent niet dat ze deze vaardigheden niet kunnen ontwikkelen, maar soms kan het zijn dat ze er minder ervaring mee hebben. In veeleisende werksituaties kan dit soms een uitdaging vormen en kan het zijn dat ze sneller vastlopen, ondanks hun hoge potentieel.
Samenwerken
Mensen met hoogbegaafdheid denken vaak sneller en leggen verbanden sneller dan gemiddelde mensen. Dit kan ertoe leiden dat het moeilijk voor hen is om samen te werken met mensen die niet over deze vaardigheden beschikken. Ze kunnen het gevoel hebben dat ze worden afgeremd en dit kan leiden tot frustratie en kan zo leiden tot onderlinge spanningen.
Motivatie door uitdaging
Hoogbegaafde mensen zijn doorgaans sterk gemotiveerd om te leren en bloeien op in een omgeving waar ze gestimuleerd worden zich te ontwikkelen en nieuwe dingen te ontdekken. Een gebrek aan voldoende uitdaging kan er daardoor toe leiden dat zij niet volledig tot hun recht komen of soms zelfs onderpresteren, omdat dit hun motivatie negatief beïnvloedt.
TIPS
Als werkgever kan je een actieve rol spelen in het verminderen van deze valkuilen, een aantal tips zijn:
Blijf in gesprek
Check in bij je werknemers. Vraag actief of zij zich nog voldoende uitgedaagd voelen en of er knelpunten zijn waar ze tegenaan lopen. Als blijkt dat dit niet het geval is, is het belangrijk om samen een passend plan op te stellen en hier gericht mee aan de slag te gaan.
Positieve bekrachtiging
Benoem het wanneer medewerkers goed werk leveren, waardering motiveert. Breng feedback op een zorgvuldige en genuanceerde manier, zodat het uitnodigt tot groei in plaats van ontmoediging. Als iemand vastloopt, geef dan praktische handvatten die richting en vertrouwen bieden. En wanneer deze handvatten effectief worden ingezet, geef daar dan expliciet erkenning voor. Positieve bevestiging helpt om motivatie en zelfvertrouwen verder te versterken en te voorkomen dat mensen aan zichzelf gaan twijfelen na een tegenslag.
Geef ruimte
Hoogbegaafde mensen hebben vaak een sterke behoefte aan autonomie in hun werk. Strikte protocollen en vaste werk routes kunnen hen beperken in hun creativiteit en denkkracht, wat uiteindelijk kan leiden tot frustratie of verminderde prestaties. Beter is het om te vertrouwen op hun potentieel en ruimte te geven voor eigen invulling en initiatief. Door kaders te bieden zonder te strak te sturen, creëer je een werkomgeving waarin ze hun volle potentie kunnen laten zien.
Kortom, hoogbegaafdheid brengt zowel sterke kwaliteiten als uitdagingen met zich mee. Het is belangrijk dat werkgevers zich hiervan bewust zijn en hier op een actieve en doordachte manier op inspelen. Zo ontstaat een werkomgeving waarin hoogbegaafde medewerkers tot hun recht komen en met hun volle potentie kunnen bijdragen in het bedrijf.
