Symptomen van een paniekaanval herkennen: 7 signalen die je misschien mist

Paniekaanvallen kunnen plotseling opduiken en voelen vaak overweldigend. Soms zijn ze zelfs zo subtiel dat je ze zelf niet herkent, en professionals kunnen ze ook over het hoofd zien. Het goede nieuws? Door de signalen te kennen en je gedachten te begrijpen, kun je paniekaanvallen veel beter herkennen én beheersen. In dit artikel zetten we de zeven belangrijkste signalen op een rij en leggen we uit hoe je gedachten en gedrag een rol spelen bij paniekaanvallen.

Wat is een paniekaanval?

Een paniekaanval is een intense angstgolf die meestal binnen enkele minuten piekt. Het voelt alsof je lichaam een alarm heeft afgegeven en alles op scherp staat. Hartkloppingen, kortademigheid of het gevoel de controle te verliezen zijn typische reacties.

Het klinkt misschien eng, maar het is eigenlijk je lichaam dat zegt: “Hé, let even op!” Alleen reageert je systeem soms te fel, waardoor een paniekaanval ontstaat.

de 7 signalen van een paniekaanval

Hier zijn de signalen die je misschien niet meteen herkent:

1. Hartkloppingen – je hart gaat op hol, ook als je niets inspannends doet. Een normale stressreactie die soms flink kan aanvoelen.
   
2. Zweten of rillingen – je lichaam probeert zichzelf te reguleren onder stress. Soms zweet je plotseling, andere keren krijg je een koude rilling.
   
3. Trillen of beven – oncontroleerbare spierspanning kan je handen of benen laten trillen.
   
4. Kortademigheid – je voelt dat je niet genoeg lucht krijgt. Dat versterkt je angst alleen maar.
   
5. Duizelig of licht in je hoofd – snelle ademhaling of bloeddrukschommelingen kunnen je wankel of zweverig laten voelen.
   
6. Maagklachten – je buik kan protesteren: misselijkheid, kramp of een knoopgevoel.
   
7. Losgekoppeld van jezelf of omgeving – je voelt je alsof je er “buiten staat”, ook wel derealisatie of depersonalisatie genoemd.

Als je meerdere van deze signalen tegelijk herkent, kan het een teken zijn dat je een paniekaanval ervaart.

Hoe gedachten paniekaanvallen versterken

Je lichaam speelt een grote rol, maar je gedachten kunnen de paniek flink aanwakkeren. Het Catastrophic Misinterpretation Model legt uit hoe dat werkt: je lichaam geeft een signaal, en jij interpreteert het verkeerd.

Voorbeelden:

• Je hart gaat sneller kloppen → “Ik krijg een hartaanval!”
  
• Je voelt je duizelig → “Ik ga flauwvallen!”

Die angst versterkt de lichamelijke signalen, en zo ontstaat een vicieuze cirkel: angst → lichamelijk symptoom → nog meer angst.

het cognitief-behaviorale perspectief

Het cognitief-behaviorale model kijkt naar zowel je gedachten als je gedrag:

• Catastrofaal denken – je overschat het gevaar van lichamelijke sensaties.
  
• Vermijdingsgedrag – je vermijdt situaties uit angst voor een aanval, wat de angst juist in stand houdt.
  
• Hypervigilantie – je let constant op je lichaam, waardoor je sneller signalen oppikt die paniek uitlokken.

Door bewust te worden van deze patronen en je lichamelijke reacties realistischer te interpreteren, kun je paniekaanvallen veel beter beheersen. Het laat zien dat paniek niet betekent dat er iets mis is met je, maar dat je systeem even overactief is. 

praktische tips om paniekaanvallen te herkennen en te kalmeren

• Ademhalingsoefeningen – langzaam diep ademhalen kan het stresssysteem kalmeren.
  
• Herken je triggers – noteer wanneer je paniekaanvallen optreden en wat eraan voorafgaat.
  
• Praat erover – soms helpt het al om iemand te vertellen wat je voelt.
  
• Beweging – een korte wandeling kan helpen spanning af te voeren.
  
• Mindfulness of meditatie – even je aandacht bij je lichaam en omgeving brengen, kan de cirkel van angst doorbreken.

burn-out of paniek? let op de verschillen

Soms lijken de signalen van een burn-out op een paniekaanval: vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid. Het verschil zit ‘m in het plotselinge karakter: bij een paniekaanval komt de angst ineens op, bij burn-out bouwt de spanning langzaam op. Door deze subtiele verschillen te kennen, kun je beter inschatten wat er speelt en op tijd hulp inschakelen.

Herpak je rust: herken en begrijp je paniek

Het herkennen van de symptomen van een paniekaanval is de eerste stap naar meer rust. Door bewust te worden van je lichamelijke reacties en gedachten, kun je leren paniekaanvallen beter te hanteren. Bij GORTcoaching helpen we je deze signalen te herkennen, inzicht te krijgen in je gedachten en praktische tools te gebruiken om weer controle te krijgen. Neem contact op voor een vrijblijvend gesprek en ontdek hoe wij je kunnen ondersteunen.

Gebruikte bronnen

• Clark, D. M. (1986). A cognitive approach to panic. Behaviour Research and Therapy, 24(4), 461-470.
• Goddard, A. W. (2017). The neurobiology of panic: A chronic stress disorder. Chronic Stress, 1, 1-13.
• Khawaja, N. G., & Oei, T. P. S. (1998). Catastrophic cognitions in panic disorder with and without agoraphobia. Clinical Psychology Review, 18(6), 671-683.
• Meuret, A. E., White, K. S., Ritz, T., Roth, W. T., Hofmann, S. G., & Brown, T. A. (2006). Panic attack symptom dimensions and their relationship to illness characteristics in panic disorder. Journal of Psychiatric Research, 40(6), 520-527