Stress op de werkvloer is zelden een plotselinge explosie, het bouwt zich vaak geleidelijk op. Vroegtijdige herkenning van stresssignalen is cruciaal om uitval door burn-out of andere stressgerelateerde klachten te voorkomen. In dit artikel lees je hoe je als leidinggevende of HR-professional stress kunt signaleren met behulp van een praktische en wetenschappelijk onderbouwde tool.

Waarom vroege signalering essentieel is

Onderzoek toont aan dat het tijdig signaleren van stress en het inzetten van passende interventies de kans op langdurig ziekteverzuim aanzienlijk verkleint (Limm et al., 2011; Joyce et al., 2016). In het beginstadium is stress vaak nog goed beïnvloedbaar: door signalen te herkennen en hierover op de juiste manier het gesprek aan te gaan, kan overbelasting worden voorkomen.

Toch blijkt dit in de praktijk vaak lastig. Medewerkers communiceren stresssignalen niet altijd expliciet, en leidinggevenden missen soms het vertrouwen of de vaardigheden om het gesprek aan te gaan. Deze tool biedt hiervoor een concrete oplossing.

De tool: Signalen herkennen van hoge werkdruk

De tool bestaat uit drie overzichtelijke onderdelen die samen helpen bij het tijdig herkennen en bespreken van stress: Signalen van hoge werkdruk, eigenschappen die stressgevoeligheid vergroten en beschermende eigenschappen.

Signalen van hoge werkdruk:

Let vooral op een combinatie van signalen, en op gedragsveranderingen ten opzichte van hoe iemand normaal functioneert:

Klagen over lichamelijke klachten (bijv. hoofdpijn, vermoeidheid, gespannen spieren)
Prikkelbaarheid of een neerslachtige stemming
Concentratieproblemen of vergeetachtigheid
Moeite met veranderingen of onverwachte situaties
Veel klagen of cynische opmerkingen
Structureel lange werkdagen maken of overwerken
Van de hak op de tak springen, chaotisch gedrag
Slecht tegen drukte kunnen of snel overprikkeld raken
Emotionele schommelingen of instabiliteit
Afstandelijk of teruggetrokken gedrag
Komt moeilijk in actie, verliest initiatief

Herken je meerdere van deze signalen bij een medewerker? Dan is het tijd om het gesprek aan te gaan.

Persoonlijke eigenschappen die stress beïnvloeden

Niet iedereen gaat op dezelfde manier met werkdruk om. Bepaalde persoonskenmerken kunnen iemand extra gevoelig maken voor stress, terwijl andere eigenschappen juist beschermend werken.

Eigenschappen die stressgevoeligheid vergroten:

Mensen met deze eigenschappen lopen meer risico op stressgerelateerde klachten Egan et al., 2011; Bakker et al., 2006; Eslami et al., 2015):

Groot verantwoordelijkheidsgevoel
De behoefte om altijd controle te houden
Zichzelf wegcijferen, behoeften negeren
Grote loyaliteit
Plichtsgetrouwheid ten koste van eigen welzijn
Geen nee kunnen of durven zeggen, moeite om grenzen te stellen

Eigenschappen die stressbestendigheid vergroten:

Deze kenmerken helpen medewerkers om beter met stress om te gaan (Bakker & Demerouti, 2017):

Aan zichzelf durven denken, gezonde zelfzorg
Het vermogen om los te laten
Sneller tevreden zijn met het resultaat
Imperfectie accepteren
Eigen grenzen duidelijk kunnen bewaken
Relativerend vermogen
Rust bewaren onder druk
Probleemoplossend vermogen

Conclusie

Stress hoeft niet te escaleren tot uitval. Door signalen tijdig te herkennen, de juiste gesprekstechnieken toe te passen en aandacht te hebben voor beschermende én risicofactoren, kunnen HR en leidinggevenden het verschil maken. Deze tool biedt een concrete, laagdrempelige manier om daarin de eerste stap te zetten.

Deze tool is geïnspireerd op inzichten en informatie van de Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit

Download de tool hier

Over de auteur
Robert Bunschoten is een sport- en prestatiepsycholoog in opleiding met een passie voor mentale veerkracht en topprestaties. Hij verdiept zich in de psychologische processen achter succes, motivatie en stressbestendigheid. Met zijn kennis helpt hij HR-managers en professionals om hun prestaties te optimaliseren en beter om te gaan met druk