‘Vroeger’ was er één soort brood, één soort telefoon en één soort spijkerbroek. Beslissen voor welke je koos, was dus niet zo moeilijk. Nu we in 2016 leven is dat wel even anders. Een kleine ronde door de supermarkt maakt dat al snel duidelijk. Er zijn wel 20 verschillende soorten appels, meer dan tweehonderd verschillende soorten frisdrank en een heel schap vol wc papier soorten. Buiten de supermarkt worden de keuzemogelijkheden nog veel duidelijker. Want welke jas ga je kopen? Voor welke telefoonprovider kies je? Welke zorgverzekering neem je dit jaar? Welke kleur wil je je muren? Welke baan past het beste bij je? Welke partner kies je voor de rest van mijn leven? Naar welke school gaat je kind?
Onderzoek wijst uit dat geen keuze hebben leidt tot ontevredenheid, we zijn immers allemaal gehecht aan een bepaalde vorm van autonomie. Dus hebben we er jarenlang naartoe gewerkt om zoveel mogelijk keuzemogelijkheden te verwezenlijken. In een land als het onze, liberaal en individuele vrijheid hoog in het vaandel hebbende, heeft dit geleid tot een explosieve toename aan keuzemogelijkheden. De overtuiging dat meer keuze leidt tot meer vrijheid en meer vrijheid leidt tot meer geluk en welvaart zit diepgeworteld in de moderne westerse industriële samenlevingen. En toch werden we er niet gelukkiger op .. Nieuw onderzoek wijst uit dat te veel keuzemogelijkheden net zo ongelukkig maakt als geen keuze hebben. Hoe dit kan, beschrijft professor Barry Schwarz in zijn theorie ‘Paradox of choice’.
Zijn theorie beschrijft vier principes:
– Te veel keuze verlamt: Meer mogelijkheden maakt het moeilijker om de juiste keuze te maken. We stellen de keuze uit, en vergroten de kans dat we niet (kunnen) kiezen.
– Te veel keuze leidt tot ontevredenheid: Wanneer we wél een keuze hebben gemaakt, zijn we toch minder tevreden. We hebben veel opties niet gekozen die misschien wel beter waren geweest. Hebben we wel de juiste keuze gemaakt? Dit doet af aan gevoel van voldoening. Met meer opties is het makkelijker om spijt te hebben.
– De waarde van dingen hangt af van waar je het mee vergelijkt. Als je een keuze maakt sluit je sowieso andere keuzes uit die ook bepaalde voordelen hebben. Hierdoor word je minder tevreden met de keuze die jij hebt gemaakt.
– Door alle keuzemogelijkheden worden je verwachtingen hoger. Want als er zoveel verschillende opties zijn, moet de perfecte er toch bij zitten? Maar die zit er niet bij, want perfect bestaat niet. Dit leidt altijd tot teleurstelling.
Bovenop deze principes leidt de enorme hoeveelheid aan keuzemogelijkheden ertoe dat we de hele dag beslissingen moeten maken. Constant keuzes maken kost, in eerste instantie vaak ongemerkt, enorm veel mentale energie. We wegen de voor- en nadelen van onze keuzes en de consequenties daarvan af. En gaan we meer met ons hoofd kiezen? Of meer met ons hart? Maar wat zegt mijn hoofd eigenlijk? En wat vind mijn hart daarvan? Vaak moeten keuzes ook nog snel worden gemaakt.
Dat veel mensen moeite hebben met keuzes maken, is dus niet zo gek. Keuzestress is een veel voorkomend fenomeen, zowel bij mannen als bij vrouwen en in alle leeftijdcategorieën. Herkent u bovenstaande moeilijkheden met keuzes maken en wilt u hier meer informatie over of eens met een coach praten over wat u kunt doen om beter met keuzes om te gaan? U kunt hier een gratis oriëntatiegesprek plannen bij een GORTcoach!
Iris Verschoor
