De kracht van emotionele afstand: hoe je rust vindt in een wereld vol prikkels

Door drs. Tosca Gort, arbeids- en organisatiepsycholoog

Er zijn van die momenten waarop alles je intens raakt. Een scherp woord van een collega, een gemiste kans, of juist een onverwacht compliment — je voelt het diep. Je leeft mee, je bent betrokken, je staat aan. En tegelijkertijd denk je soms: “Was ik maar iets minder gevoelig. Iets minder intens. Iets meer van een afstand.”

Die wens om emotionele pieken en dalen af te vlakken is herkenbaar voor veel professionals die werken met mensen, creativiteit of een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Want hoewel je gevoeligheid een kracht is, kan het ook vermoeien. Je wordt sneller geraakt, sleept emoties langer mee, en merkt dat je batterij sneller leeg raakt.

De vraag is dus: hoe blijf je betrokken en menselijk, zonder meegetrokken te worden in de emotionele stroom van het moment?

Emotieregulatie: een vaardigheid die je kunt trainen

In de psychologie spreken we over emotieregulatie: het vermogen om invloed uit te oefenen op je emoties — hoe je ze ervaart, uit, en doorleeft. Dat betekent niet dat je je gevoelens wegdrukt of ontkent, maar dat je leert er anders mee om te gaan.

Een veelgebruikte theorie hierbij is het Model van Emotieregulatie van James Gross (1998). Gross beschrijft vijf strategieën om met emoties om te gaan, waarvan vooral één bijzonder waardevol is in een professionele context: cognitieve herwaardering (cognitive reappraisal).

Stap uit de film: cognitieve herwaardering in actie

Cognitieve herwaardering betekent dat je leert een situatie opnieuw te interpreteren, zodat je emotionele reactie minder heftig wordt. Vergelijk het met het verschil tussen in een film zitten, versus naar een film kijken. Als je midden in het verhaal zit, beleef je alles intens. Maar zodra je als toeschouwer gaat kijken, ontstaat er ruimte: voor nuance, rust en inzicht.

Een voorbeeld: je krijgt kritische feedback op een project waar je trots op was. Je eerste reactie is misschien frustratie of teleurstelling. Maar wanneer je cognitieve herwaardering toepast, stel je jezelf de vraag:

• Wat kan ik hiervan leren?
• Wat zegt dit over de ander, en wat over mij?
• Wat zou ik iemand anders adviseren in deze situatie?

Door die afstand te nemen, verschuif je van automatische emotie naar bewuste reflectie. En daarmee win je aan kracht.

Van gevoelig naar bewust

Wat ik vaak zie in coaching is dat mensen niet per se minder gevoelig hoeven te worden — ze willen vooral minder worden geleefd door hun emoties. En dat is precies waar emotieregulatie over gaat. Niet het dempen van je innerlijke wereld, maar het leren schakelen tussen voelen en denken. Tussen beleven en beschouwen.

En ja, dat vraagt oefening. Bijvoorbeeld door:

• Regelmatig een ademhalingsoefening te doen voordat je reageert.
• Even afstand te nemen van je scherm of gesprek na een emotionele trigger.
• Jezelf aan te leren om eerst te observeren voordat je reageert.
• Een coach in te schakelen die je helpt je patroon te herkennen en te doorbreken.

Tot slot

Je gevoeligheid is geen zwakte, maar een radar. De kunst is om die radar niet te laten overstemmen door de storm. Door af en toe een stap achteruit te zetten, houd je overzicht. Je leert jezelf beter kennen, reageert bewuster, en ervaart meer rust — ook in turbulente tijden.

“Niet alles hoeft gevoeld, en niet alles wat je voelt, hoeft een actie te zijn.”

Wil je leren hoe jij bewuster om kunt gaan met je emoties in je werk of dagelijks leven? Onze coaches bij GORTcoaching begeleiden je graag in het versterken van jouw emotionele veerkracht — op een manier die bij jou past.