Het is een verhaal dat veel mensen herkennen: je werkt onder een leidinggevende die je als egocentrisch, narcistisch en hard ervaart. Dit kan je het gevoel geven dat je vastzit in een onveilige werkomgeving. Je hebt wellicht al van alles geprobeerd, van coaching tot schaduwwerk, maar niets lijkt te helpen. Je begint je af te vragen of het probleem bij jou ligt of dat je simpelweg steeds pech hebt met leidinggevenden.
Maar wat als er nog een derde mogelijkheid is? Wat als de oplossing niet ligt in blijven lijden of blindweg vertrekken, maar in een andere manier van kijken naar jezelf en hoe je je opstelt in je werkrelaties?
De realiteit van narcistisch leiderschap
Laten we beginnen met een belangrijk punt: echte narcistische bazen bestaan, en als je werkt onder iemand die structureel manipuleert, kleineren of je grenzen overschrijdt, is het belangrijk om die situatie te herkennen. Werken onder een werkelijk narcistische leider kan schadelijk zijn voor je welzijn en carrière. In zo’n geval is de enige oplossing vaak vertrekken.
Maar het is ook goed om kritisch te kijken naar hoe we dit soort labels gebruiken. Het is menselijk om ons leidinggevenden die ons irriteren, als narcistisch of egoïstisch te zien. Toch kan het helpen om jezelf af te vragen: is mijn baas echt een narcist, of ligt het probleem in de dynamiek tussen ons?
Agreeableness: Hoe aardig zijn je eigen valkuil kan worden
Als je jezelf vaak in dit soort situaties terugvindt, kan het nuttig zijn om te kijken naar hoe je je opstelt in werkrelaties. Mensen die hoog scoren op agreeableness (vriendelijkheid en inschikkelijkheid) hebben de neiging om conflicten te vermijden en anderen te pleasen. Dit kan ertoe leiden dat:
- Je grenzen niet duidelijk aangeeft.
- Je frustratie pas uit nadat je er lang mee hebt rondgelopen.
- Je leidinggevenden meer macht geven dan ze daadwerkelijk hebben.
Een leidinggevende hoeft geen narcist te zijn om hard of veeleisend over te komen als je zelf niet assertief genoeg bent. Het kan zijn dat je je baas ziet als een tiran, terwijl je eigen neiging om aardig en flexibel te zijn een patroon creëert waarin je je onzichtbaar of ondergewaardeerd voelt.
Hoe je uit het patroon kunt stappen
Of je nu besluit om in je huidige functie te blijven of op zoek gaat naar iets anders, er zijn manieren om sterker in je schoenen te staan en je werkomgeving te verbeteren.
1. Onderzoek je grenzen
Vraag jezelf af:
- Waar liggen mijn persoonlijke en professionele grenzen?
- Hoe communiceer ik die?
Als je merkt dat je vaak over je grenzen heen laat gaan, oefen dan met kleine stappen om ze duidelijker aan te geven. Je kunt bijvoorbeeld leren om “nee” te zeggen tegen verzoeken die je niet aankunt, zonder schuldgevoel.
2. Wees assertief, niet agressief
Assertiviteit betekent niet dat je dominant moet zijn of de confrontatie moet opzoeken. Het betekent dat je duidelijk bent over wat je nodig hebt, zonder anderen aan te vallen. Een voorbeeld:
In plaats van: “Je vraagt altijd te veel van me!”
Zeg je: “Ik merk dat ik met mijn huidige taken geen ruimte heb om extra projecten op te pakken. Hoe kunnen we dit oplossen?”
3. Herken de dynamiek
Probeer de interacties met je baas van een afstand te bekijken. Welke rol speel jij in de dynamiek? Als je bijvoorbeeld merkt dat je vaak zwijgt of instemt terwijl je eigenlijk iets anders wilt, kun je experimenteren met meer open communicatie.
Moet je blijven of vertrekken?
Je situatie is ingewikkeld: je hebt een goed salaris, veel vrije dagen, en fijne collega’s, maar je voelt je niet vervuld en worstelt met je leidinggevende. De vraag of je moet blijven of vertrekken, hangt af van wat je het belangrijkste vindt:
- Als je huidige situatie vooral veilig en comfortabel is, maar je werkplezier ontbreekt, vraag jezelf dan af: wat heb ik nodig om meer voldoening te ervaren?
- Als je gezondheid of welzijn onder druk staat door je werk, kan vertrekken de beste optie zijn. Maar zorg er eerst voor dat je een duidelijk beeld hebt van wat je zoekt in een nieuwe functie, zodat je niet opnieuw in een vergelijkbare situatie terechtkomt.
Het gras is niet altijd groener, maar je kunt het zelf water geven
Het idee dat “het gras groener is aan de overkant” kan misleidend zijn. Veel organisaties hebben te maken met soortgelijke uitdagingen, zoals onveilige werkplekken of egocentrische leidinggevenden. Dit betekent echter niet dat je geen invloed hebt op je eigen werkervaring. Door te werken aan je eigen weerbaarheid, assertiviteit en grenzen kun je je huidige situatie verbeteren en sterker worden, of je nu blijft of vertrekt.
Wees niet te streng voor jezelf, maar ook niet bang om actie te ondernemen. Uiteindelijk ben jij degene die bepaalt hoe jij je leven en werk invult. Laat de labels los, kijk eerlijk naar je eigen rol, en neem de leiding over jouw pad naar meer werkgeluk en voldoening.