Over omgaan met een ‘disagreeable’ persoonlijkheid en toch jezelf blijven
Door drs. Tosca Gort, arbeids- en organisatiepsycholoog
Sommige mensen hebben van nature een vriendelijke, meegaande houding. Ze zeggen eerder ja dan nee, glimlachen zelfs wanneer ze iets niet menen, en schikken zich makkelijk in sociale situaties.
Anderen — misschien jij — zijn wat steviger. Directer. Kritischer. Eerlijker. Je valt onder wat psychologen noemen een lage score op de Big Five-persoonlijkheidstrek ‘agreeableness’ (vriendelijkheid).
En hoewel dat niet altijd comfortabel is, is het niet verkeerd.
Sterker nog: mensen met deze eigenschap zijn vaak loyaal, principieel, analytisch scherp en niet bang om de olifant in de kamer te benoemen. Maar er zit ook een keerzijde:
- Je stoot soms mensen af zonder dat je dat wilt.
- Je gedrag voelt wisselvallig: de ene dag lukt het om je te beheersen, de andere dag knalt het eruit.
- Je baalt van jezelf achteraf, maar vindt ook dat je ‘jezelf niet hoeft te verloochenen’.
Hoe blijf je dan jezelf — zonder een hekel aan jezelf te krijgen, én zonder dat anderen dat voor je doen?
Disagreeable ≠ onaardig
Laten we eerst iets helder maken. Een lage score op vriendelijkheid betekent níet dat je onaardig bent. Het betekent wél dat je:
- Kritischer denkt dan gemiddeld
- Sneller grenzen stelt
- Je niet laat meeslepen in sociale harmonie ten koste van de waarheid
- Weerstand voelt bij het ‘gladstrijken van gedoe’
Dat zijn eigenschappen waar veel organisaties, vriendschappen en teams juist op kunnen bouwen. Maar alleen als jij leert omgaan met de frictie die dat soms geeft.
Jouw grootste uitdaging: consistentie in gedrag
Je benoemt iets treffends:
“Af en toe een paar uur of een goede dag lukt wel, maar het komt en gaat.”
Wat je waarschijnlijk bedoelt, is dat het moeilijk is om duurzaam gedrag te laten zien waar je achter staat. Je kan kalm blijven, tot iemand op je knop drukt. Je kan sociaal zijn, tot het te lang duurt. En dan: boem.
Dat is geen gebrek aan karakter, maar een tekort aan zelfherstelmechanismen. Je loopt leeg — sneller dan mensen denken. En als je geen structuur inbouwt voor hersteltijd, dan móét je gedrag wel schommelen.
Drie sleutels voor omgaan met jouw persoonlijkheid
1. Omarm je kracht: je bent duidelijk, niet destructief
Leer het verschil kennen tussen:
- Scherp zijn en snijden
- Grenzen stellen en mensen afwijzen
- Eerlijk zijn en alles zeggen wat je denkt
Vraag jezelf: “Is dit waar, is dit nodig, is dit helpend?”
Disagreeable zijn is geen vrijbrief voor ongeremdheid — het is een kracht die pas tot zijn recht komt met zelfsturing.
2. Kies werkomgevingen waar je persoonlijkheid past
Er zijn banen waar het sociaal wenselijk is om altijd maar vriendelijk en glimlachend te zijn. Die zuigen je leeg. Kies liever:
- Functies met autonomie
- Werk met duidelijke kaders of inhoudelijke doelen
- Rollen waar eerlijkheid belangrijker is dan charme (denk: onderzoek, techniek, IT, analyse, beleid, kwaliteitszorg)
Zo vermijd je het gevoel dat je “toneel moet spelen”.
3. Bouw een feedbacksysteem in (maar filter het)
Vraag betrouwbare mensen af en toe:
“Wat merkte je aan mij vandaag in het contact?”
Niet om jezelf af te straffen — maar om jezelf te leren lezen. Want jouw zelfbeeld is misschien strenger dan hoe anderen je ervaren.
Let op: kies wie je om feedback vraagt. Niet iedereen kan goed omgaan met iemand die helder en rechtlijnig is. Zoek mensen die je intentie zien, niet alleen je toon.
Een oefening: De Gedragskaart
Teken een simpele kaart met drie zones:
- Groene zone – Gedrag dat voor jou werkt en duurzaam voelt.
- Oranje zone – Gedrag dat energie kost of twijfelachtig voelt.
- Rode zone – Gedrag dat schadelijk is voor jezelf of je omgeving.
Gebruik deze kaart dagelijks om terug te kijken:
- Waar zat ik vandaag?
- Wat had ik nodig om groen te blijven?
- Wat kan ik morgen anders doen?
Zo leer je niet alleen gedrag bijsturen, maar ook compassie opbouwen voor jezelf.
Tot slot: je hoeft niet lief te zijn, wel oprecht
Je persoonlijkheid is geen excuus en geen beperking. Het is een uitgangspunt. Wanneer je leert je gedrag te kanaliseren, ontstaat er ruimte voor verbinding — op jouw manier.
En dan blijkt: je hoeft geen ‘people pleaser’ te zijn om een goed mens te zijn. Je hoeft alleen maar te durven onderzoeken wie jij bent als je stevig én zacht kunt zijn.
“Echt zijn is belangrijker dan altijd aardig zijn. Maar aardig zijn voor jezelf — dat mag je wél vaker doen.”
Hulp nodig om jouw kracht te kanaliseren?
Wil je leren hoe jij als direct en scherp persoon kunt floreren — zonder sociale vermoeidheid of overcorrectie? Bij GORTcoaching helpen we je met inzicht, richting én balans.