Wat is de Roos van Leary?
De Roos van Leary is een model dat inzicht geeft in gedrag. Het een handig hulpmiddel als de communicatie stroef verloopt of als bepaalde gedragspatronen ingesleten zijn. Voor het beschrijven en beïnvloeden van interacties is het een erg krachtig en praktische methode. Het biedt nieuwe inzichten om bewust de keuze te maken tussen actie en reactie, oorzaak en gevolg, zenden en ontvangen.
Er zijn acht verschillende gedragingen die vervolgens weer beïnvloed kunnen worden door een ander. Ieder mens heeft elk van de gedragingen uit de Roos van Leary in zich; het is dus niet nodig om hier een waardeoordeel aan te koppelen.
achtergrond van de roos van leary
De theorie is bedacht door de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary in 1957. Leary was vooral betrokken bij studies naar persoonlijkheid en menselijk gedrag. Door middel van psychologisch onderzoek naar het effect van bepaalde interactie tussen mensen is deze theorie ontstaan. Het analyseren van gedragspatronen wordt middels deze theorie mogelijk gemaakt. Na het ontstaan van de Rose van Leary werd het model al snel populair in de psychologie en verschillende andere vakgebieden zoals communicatie, leiderschap, counseling en onderwijs.
hoe werkt de roos van leary?
De Roos van Leary is ervoor bedoeld om gedrag te typeren en de werking van dat gedrag op anderen verduidelijken. Gedrag roept ander gedrag op. Interactie staat dus centraal, niet hoe mensen qua karakter zijn.
In het middel van de cirkel is er een verticale as. Deze as noemen we ‘boven’ en ‘onder’. Hoe hoger in deze as, hoe dominanter het gedrag. Hoe lager, hoe meer iemand juist volgend gedrag vertoont.
Deze as roept complementair gedrag op. Dit houdt in dat wanneer persoon A heel volgend is, zal persoon B meer de leiding nemen. Personen zullen zich dus opstellen op een tegenovergestelde manier.
Er is natuurlijk ook een horizontale as, deze noemen we ‘samen’ en ‘tegen’. Aan de rechterkant staat namelijk gedrag dat gericht is op ‘samen’: relatiegericht, wij, sympathie en affectie. Aan de linkerkant staat juist gedrag dat gericht is op ‘tegen’: taakgericht, ik, autonomie, antipathie en afwijzing.
Deze as roept symmetrisch gedrag op. Dit houdt in dat wanneer persoon A gericht is op samenwerking, zal persoon B dit ook doen. Of, wanneer persoon A aanvallend is, zal persoon B opstandig worden. Personen zullen zich dus op dezelfde manier opstellen.
Er zijn dus vier kwadranten:
Boven – Tegen
Boven – Samen
Onder – Samen
Onder – Tegen
Patronen doorbreken
Wanneer mensen in hetzelfde kwadrant zitten, wordt het gedrag in stand gehouden. Het is dan dus de bedoeling dat dit patroon doorbroken wordt.
Dit gaat als volgt.
Wanneer je beiden in Boven/Tegen zit kan er een machtsstrijd ontstaan. Je bent dan namelijk beiden gericht op dominant en autonoom gedrag.
Wanneer je beiden in Boven/Samen zit wil je dominant gedrag vertonen, maar wil je ook graag gewaardeerd worden.
Wanneer je beiden in Onder/Samen zit is de sfeer goed, maar ontbreekt het initiatief. Je bent dan namelijk beiden gericht op volgend en samenwerkend gedrag.
Wanneer beiden in Onder/Tegen zit versterk je elkaars kritische blik. Je bent dan namelijk beiden volgend, maar ook autonoom.
De cirkel is verdeeld in 8 delen. Er zijn namelijk acht verschillende gedragingen die vervolgens weer beïnvloed kunnen worden door een ander. De 8 verdelingen zijn: leidend, helpend, meewerkend, volgend, concurrerend, aanvallend, opstandig en teruggetrokken.
Inzicht in interactie
De Roos van Leary gaat over de manier waarop je een bepaalde boodschap overbrengt. Dit heeft namelijk dan weer effect op de reactie die je bij de ander oproept, en dus de interactie.
Er zijn bijvoorbeeld verschillende manieren om over te brengen dat je iets van iemand wil.
”Beantwoord mijn mail.”
”Ik wil graag dat je mijn mail nog even beantwoord.”
”Wil je nog even naar mijn mail kijken, als je tijd hebt?”
De inhoud is ongeveer hetzelfde, maar het effect op de interactie is heel verschillend. Een coach kan je erbij helpen om inzicht te krijgen in gedragingen en de invloeden daarvan. Als communicatie moeilijk verloopt, of als je gedrag wil veranderen helpt dit model het gedrag te duiden en er invloed op uit te oefenen.
De Roos van Leary geeft dus niet een stereotypische kijk op persoonlijkheden, want dat zou betekenen dat individuen door hun persoonlijkheid voorbestemd zijn altijd op dezelfde manier te reageren. Leary legt in zijn theorie uit dat men zeker van nature de neiging heeft om op een bepaalde manier te reageren, maar dat iedereen een keuze maakt om ofwel overeenkomstig te reageren of er bewust van te worden en, indien verandering gewenst is, een andere aanpak te proberen.
Hoe de roos van leary toepassen met behulp van een coach?
De Roos van Leary kan in verschillende contexten worden toegepast, zoals in relaties, groepen, organisaties en leiderschapssituaties. Het model helpt bij bewustwording van gedrag (van jezelf én de ander) en de dynamiek van gedrag binnen groepen. Het model geeft inzichten om gedrag te beïnvloeden door zelf het gewenste gedrag te vertonen (samen of tegen) of juist het tegenovergestelde gedrag te laten zien (boven of onder). Omdat iedereen alle gedragingen uit het model in zich heeft, is het model geen karaktertypering, maar geeft het handvatten om bewust gedrag in te zetten om gedrag te beïnvloeden. Een coach kan je hierbij ondersteunen.
Eigenlijk komt het in dit geval dus neer op het volgende; als het gedrag van een ander je niet bevalt, dan zul jij moeten veranderen. Dat vergt heel wat mentale kracht, want we zijn geneigd om te denken dat de ander maar moet veranderen.
En dat kan best zo zijn, maar dan wordt hetzelfde gedrag in stand gehouden.
Als je wil dat de ander leidend gedrag gaat vertonen, dan zul je jezelf dus volgend moeten opstellen. Een voorbeeld hierbij is; als je wil dat de ander eens initiatief neemt, met ideeën komt of een plan maakt, dan dien je jezelf dus op de achtergrond en hou je je eigen ideeën voor je.
In het geval dat je wil dat de ander wat meer volgend gedrag laat zien, is het dus van belang dat je zelf de leiding neemt. Een voorbeeld hierbij is door zelf bijvoorbeeld voor te stellen om ergens te gaan lunchen, in plaats van dat je achter de ander aan loopt.
Wil je juist dat de ander eens stopt met het vertonen van aanvallend gedrag, dan moet je ophouden met jezelf constant te verdedigen (opstandig zijn).
Schiet de ander juist altijd in de verdediging? Zorg dan dat je zelf niet constant aanvallend gedrag vertoont. Als je collega meldt dat hij of zij bijvoorbeeld moe is, slecht heeft geslapen of zich niet lekker voelt, zorg er dan voor dat je niet in de aanval schiet door te zeggen: ‘stel je niet zo aan!’ Maar leef je in, vraag wat je kan betekenen voor de ander en erken dat hij of zij zich vandaag gewoon even niet zo lekker voelt. Dan zal het geklaag waarschijnlijk een stuk sneller ophouden. Op deze manier kunnen de inzichten van de Roos van Leary bijdragen aan betere interactie.
De Roos van Leary wordt veel ingezet bij Teamcoaching en geeft inzicht in de interactiepatronen die de teamsamenwerking beïnvloeden. Benieuwd naar onze teamcoaches?
